De afgelopen jaren is er veel te doen geweest rondom de voorgenomen Europese regelgeving met betrekking tot rookcondensaten, vloeibare rook of rookaroma’s. Vooral als gevolg van de onbekendheid met deze materie bij ambtenaren en bewindslieden leek de discussie voor producenten en gebruikers aanvankelijk de verkeerde kant op te gaan. Mede dankzij de Nederlandse inbreng ligt er nu EU-regelgeving, waarmee het onheil voor veel gebruikers in de vlees-, vis- en overige voedingsmiddelenindustrie is afgewend. Met de nieuwe regels valt voor rokers goed te leven.

Peter Dingelhoff, Sales Manager West-Europa en het Midden-Oosten van Red Arrow, was als terzake deskundige en uiteraard belanghebbende mede-initiator van en nauw betrokken bij (de beïnvloeding van) de besluitvorming door de Europese Commissie. Meat&Co. vroeg Peter om de nieuwe regels toe te lichten.

In de nieuwe regelgeving wordt gesproken over primary products en derived smoke flavourings. Wat is het verschil?

Peter Dingelhoff: „Dat is inderdaad een vraag die wij veel verwachten te horen. Het primaire product is het basisproduct, de grondstof voor de ‘derived smoke flavourings’. Red Arrow heeft twee goedgekeurde primaire producten, waarvan wij verschillende rookaroma’s kunnen produceren. Sommige zijn voor de vleesverwerkende industrie met name geschikt voor het regenereren van een rookwolk; andere voor douchen en dompelen. Vervolgens zijn er aroma’s, die alleen maar een smaak geven en vooral worden toegepast in de aroma-industrie. De verschillen zijn aangepast aan het gebruik. Chardex H is bijvoorbeeld een gesproeidroogde versie van SmokEz C10. Enviro 24 is weer een licht geconcentreerde versie van Enviro 23. De producten die wij op de markt hebben, zijn dus allemaal toegelaten.”

Wat houden ‘GMP’s’, ‘proper technological conditions’ en ‘specific conditions of use’ precies in?

Peter Dingelhoff: „Good manufactering practices zijn met name belangrijk voor het rookproces waarbij een rookaroma wordt omgezet in een rookwolk. De Europese Commissie heeft geconstateerd dat het roken door middel van rookaroma’s veel voordelen oplevert voor de werknemers, het milieu en niet in de laatste plaats voor de consument. Omdat het regenereren van een rookaroma een echte rookwolk oplevert en een rookkast met rook gevuld moet worden, onafhankelijk van de producthoeveelheid die er inhangt, heeft de EC besloten dat controle niet haalbaar is en er dezelfde regels gelden als voor het direct roken met hout. De proper technological conditions gelden als meerdere rookaroma’s worden gebruikt. Bijvoorbeeld in een kruidenblend of bij het dompelen. In dat geval mag de maximale dosis niet overschreden worden. Met specific conditions of use wordt tenslotte duidelijk gemaakt hoeveel gram per kg er als ingrediënt op het uiteindelijke consumentenproduct aanwezig mag zijn.”

Er zit verschil in het maximale toegestane niveau (g/kg) van de verschillende rookcondensaten in bijvoorbeeld ‘processed meat’. 5.0 voor SmokEz Enviro-23 is bijvoorbeeld hoog in vergelijking tot andere condensaten. Wat betekent dat?

Peter Dingelhoff: „Dat is juist. Red Arrow heeft er voor gekozen om toelating aan te vragen voor twee primaire rookcondensaten. SmokEz C10 is een product dat wij breed inzetten in de vleesverwerkende industrie en de aroma-industrie. Enviro 23 is buitengewoon geschikt voor de vleesverwerkende industrie en daarin zijn wij ook marktleider. Door Enviro 23 alleen als echte tegenhanger aan te bieden ten opzichte van het directe roken met hout, kunnen wij hogere waarden gebruiken. Dit heeft veel voordelen met name daar waar vleeswaren gedompeld of gedoucht worden zoals bij coëxtrusie.”

Klopt het dat de door de producenten als veilig geachte doseringen naar beneden zijn bijgesteld omdat ze volgens de EFSA onvoldoende veiligheidsmarge hadden?

Peter Dingelhoff: „De doseringen zijn inderdaad naar beneden bijgesteld. Dit heeft echter meer te maken met de vraagstelling. In het begin werd er gevraagd naar gebruikshoeveelheden en naderhand hoeveel er in het eindproduct zit. Daar zit een groot verschil in. Tijdens het douchen belandt meer dan 50% van de rook niet in het eindproduct. Dr. Honnikel kwam zelfs met een getal van >90% als het gaat om vernevelen. Vandaar dat de hoeveelheden in het eindproduct naar beneden konden worden bijgesteld. De toegestane doseringen zijn echter zo hoog, dat je daar praktisch nooit aankomt. Het product zou dan een veel te overheersende rooksmaak krijgen.”

Wat kun je vertellen over het traject dat is afgelegd om tot dit resultaat te komen?

Peter Dingelhoff: „Als je een boek wilt uitgeven, heb ik genoeg tekst. Alle gekheid op een stokje, Nederland heeft een hele positieve inbreng gehad. De Nederlandse levensmiddelenindustrie heeft als enige in Europa het stokje opgepakt. De FNLI, Unilever, Zwanenberg, de VNV, de VSF, de Nederlandse aromavereniging en wij als producenten hebben rond de tafel gezeten met Kees Planken van het ministerie van VWS. De heer Planken heeft gedurende onze besprekingen zoveel inzicht in de materie gekregen, dat het RIVM een alternatief  onderzoek heeft uitgevoerd om de door de EFSA gehanteerde innamecalculatie te weerleggen. Samen met het gegeven dat 90% van de verkochte rookaroma’s wordt gebruikt in met name de vleesverwerkende industrie, hetgeen ook in de wet als veiliger wordt erkend, heeft ertoe geleid dat de lidstaten anders tegen rookaroma’s aankijken. Uiteindelijk is dit wetsvoorstel met een overgrote meerderheid van stemmen aangenomen. Slechts twee kleine landen hebben tegengestemd en twee lidstaten hebben zich van stemming onthouden.”

Wat vind je inhoudelijk van deze regelgeving? Is er sprake van onjuistheden of onduidelijkheden?

Peter Dingelhoff: „Ten eerste ben ik blij dat er nu regelgeving is na een langere periode van onduidelijkheid, waardoor veel onjuistheden werden gepubliceerd. De regelgeving is echter niet helemaal duidelijk. Dit komt mede omdat de lidstaten toch moeite hebben met de complexiteit van een rookaroma. Het blijft natuurlijk vreemd dat er een GMP-norm geldt op het moment dat een rookaroma wordt verneveld, maar als hetzelfde product wordt gebruikt voor het douchen er opeens gemeten moet worden. Daarnaast is het niet mogelijk om de hoeveelheid rookaroma in een vlees)product te meten. Er is eenvoudig geen parameter in rook die als dusdanig in een product is terug te vinden. Ook met wegen kom je er niet, aangezien rook nu eenmaal de neiging heeft om in eerste instantie vocht te onttrekken. Dit door de zuren in de rook en de carbonylen, waardoor de darm samentrekt, de welbekende cross-linkingreactie. Hierdoor kunnen wij alleen een grove inschatting maken. Gelukkig zijn de doseringen dusdanig dat wij geen problemen verwachten, maar vreemd blijft het wel.”

Verandert er iets voor de producent? En zo ja, wat?

Peter Dingelhoff: „Producenten hebben nu de zekerheid dat hun rookproduct veilig te gebruiken is. Alle toegelaten primaire rookaroma’s hebben een toelatingsnummer. Dat van Red Arrow is bijvoorbeeld SF005 voor SmokEz C10 en SF006 voor Enviro 23. Hierdoor kunnen producenten zien waar hun rook vandaan komt. Daarnaast zullen producenten aan de controlerende bevoegdheid moeten aantonen dat er niet méér rookaroma’s in een product gebruikt worden dan toegelaten. Om hierin duidelijkheid te scheppen, komen wij met duidelijke documenten, zogenaamde Usage Level Data Sheets (ULDS).

Als producent geven we daarin aan van welk primair product het rookaroma afkomstig is en hoeveel er daarvan in het consumentenproduct mag zitten. Het derivaat kan namelijk geconcentreerd, maar ook verdund zijn. Dat klinkt allemaal nogal gecompliceerd, maar dit zal met behulp van de ULDS eenvoudig te berekenen zijn. Daarnaast hebben wij onze distributeurs, zoals Smoky Light voor de Benelux, goed geïnstrueerd en zij zullen daar waar nodig onze klanten ondersteunen. Voor alle duidelijkheid: als rookaroma’s worden verneveld, zoals met het Tarbersysteem, is geen berekening nodig.”

Wat zijn de directe gevolgen van deze EU-regulering voor de gebruikers van rookcondensaten?

Peter Dingelhoff: „Het belangrijkste is dat de gebruikers nu een stapje vóór hebben op hun concurrenten. Ten eerste wordt nu duidelijk erkend dat rookaroma’s veiliger zijn dan het directe roken met hout. De verwachting is dan ook dat meer afnemers hieraan eisen gaan stellen. Daarnaast zullen vanaf begin september 2014 verscherpte regels gelden ten aanzien van PAKs. Het gehalte aan Benzo(a)pyreen wordt teruggebracht van 5,0 μg/kg naar 2,0 μg/kg en het totaal van vier PAK’s van 30,0 μg/kg naar 12,0 μg. Deze PAK’s bevinden zich hoofdzakelijk in het teer. Aangezien een rookaroma een met water gefilterde, traditionele rook is, waaruit het teer is verwijderd, vallen onze producten altijd binnen deze nieuwe normen.”

Toegelaten rookaroma’s

De Europese Commissie heeft in haar besluit 10 primaire rookaroma’s toegelaten
voor een periode van 10 jaar. De rookaroma’s zijn:

Scansmoke PB 1110 en Scansmoke SEF 7525 van Azelis Denmark
Zesti Smoke Code 10 van Draycott Mills
Smoke concentrate 809045 van Symrise
SmokEz C-10 en SmokEz Enviro-23 van Red Arrow Products Company
Tradismoke A MAX van Nactis
ProFagus-Smoke R709 van ProFagus
Fumokomp van Kompozíció
AM 01 van Aromarco

De toelatingstermijn wordt op aanvraag van de producent na 10 jaar automatisch verlengd.